Печать

Петр Григорьевич Алексеев – Бөҕө Бүөтүр(1856 – 1946)төрөөбүтэ 165 сыла

            Бөҕө Бүөтүр – Петр Григорьевич Алексеев эдэр сааһыттан Байаҕантай улууһугар Баай Бөтүрүүс Саабылыскайга Тыҥат уола атыыһыт Дьаахсаҕа өр кэмҥэ хамнаска сылдьыбыт. Ол сылдьан сиэдэрэй оттоох- мастаах Мүрү хараҕар олохтоох Буусхаптар кыыстара Дуомунаны кэргэн ылбыт. Кинилэр Бөҕө Бүөтүр 30 саастааҕар 1 ыан иһэр ынахтарын сыҥаах сыарҕаҕа көлүйэннэр, утуйар таҥастарын дуомугар кыыс оҕолорун олордон, Бөҕө Бүөтүр төрөөбүт улууһугар күһүн сыарҕа аллараа түһүүтүгэр көһөн киирэллэр.  Дүпсээҕэ Бөҕө Бүөтүрдээх бэйэлэрин аймахтарын булан, аҕыйах сылга олороллор. Кэлин эһэ хаспыт илин баһын сыырынньа тумулун анныгар маһын бэйэтэ сайаанынан таһан туруорбах балаҕан туттар. Бөҕө Бүөтүр Байаҕантайга олоруоҕуттан олоҥхоһуттары, ырыаһыттары көрсүтэлээбит.Кини олортон үөрэнэн ыллыыра, олоҥхолуура. Кини репертуарыгар «Халыан хара аттаах Хардааччы Баабый» (Хардааччы Баабый), «Хахай сиэр аттаах Хаан Дьааһын бухатыыр» (Богатырь Хаан Джаасын) толороро үһү. Хойут дойдутугар кэлэн баран, ол идэтин оччо-бачча кимиэхэ даҕаны биллэрбэтэх. Онон дьон кинини ити өттүнэн билбэт буоланнар «ыллаа, олоҥхолоо» диэннэр соруйсубат, көрдөспөт эбиттэр.  

Захар Иванович Шергин(1931-2013)төрөөбүтэ 90 сыла

Шергин Захар Иванович 1931с ыам ыйын 16 күнүгэр Чэриктэй нэьилиэгэр Попов Василий Степанович, Новгородова Наталья Ивановна диэн ыалга иккис оҕоннон төрөөбүт.Төрөппүттэрэ кыаммат буоланнар, икки оҕону иитэр кыахтара суох буолан иитэ ылар ыал баар буоллаҕынаол дьоҥҥо биэриэ этибит диэбиттэрин истэн Чэриктэй алааһа диэн ааттанар Илин Эбэҕэ (Наараҕа) оҕолоро суох ыал 19 хоммут оҕонуШергин Иван Иванович, Шергина Парасковья Харитонова (Матвеева) иитэ ылбыттара. Ииппит ийэтин аҕата Харытыан оҕонньор олоҥхоһут, ырыаһыт, алгысчыт идэлээх,ону тэҥэ дьону эмтиир үһү. Бииргэ төрөөбүт алтыалар. Дүпсүн ситэтэ суох орто оскуолатыгар үөрэнэн бүтэрбит. Очотооҕу оҕо сиэринэн 8 сааһыттан колхозка үлэлээбит. 1947 сыллаахха «Энгельс» колхозка чилиэнинэн киирбит. Ити сыл ревизионнай комиссияҕа чилиэнинэн талбыттара. Колхозка, совхозка нэһилиэккэ араас үлэҕэ 1993 сылга диэри сылдьыбыт, ол аата 46 сыл устата. Сүөһү, сибиинньэ, тырахтарыыс, сайынын окко үлэлээбит. 46 кыһын булка дуогабардаһан бултаабыт.  1963 сыллаахха олохтоох совекка председателин солбуйан, бэйэтэ сэбиэт председателя буолуталаан сылдьыбыта. Ити сылларга сүрүн үлэтэ ыскылаат сэбиэдиссэйэ, диспетчер, социальнай үлэһит, хаачыстыба инспектора диэннэр эбиттэр.Онон хамнастаах үлэлэрдээх буолан икки хамнас төлөммөт диэн сэбиэккэ үлэлииригэр хамнас төлөммөт эбит.Захар Иванович төһө да араас элбэх үлэни үлэлээтэр быыс булан суруйар идэнэн дьарыктанар этэ.Ол курдук 250-чэ хоһооннордоох, кылгас-кылгас 13 пьесалаах, биир үс көстүүлээх обургу пьесабаар, биир ситэ сурулла илик олоҥхолоох, үс сэһэн баар, 70-ча араас темаҕа суруллубут кэпсээннэрдээх, 32 үһүйээннээх. Кини айымньылара үлэ-үөрүү, таптал, айылҕа туһунан хоһуйар.  Эдэригэр «Эдэр коммунист» юнкора, «Кыым» общественнай корреспондена, оройуон хаһыатын селькорунан үлэлээбитэ.  Бэйэтин тустаах үлэлэригэр уонна общественнай да үлэлэригэр үгүс элбэх грамоталардаах, махтал суруктардаах. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэтин иһин медаллаах. Үлэ ветерана диэн уонна юбилейнай элбэх медааллардаах. Нэһилиэк боччуоттаах гражданина.

Захар Иванович "Күүстээх Күдэхтээх Күн Толлуман" олоҥхотун Бээди бөһүөлэгэр кыыһыгар олорон 2009 сыллаахха суруйбут. Олоҥхо баар 9 киһи обраһынан тус-туһунан суруйталаабыт.Бэйэтин илиитинэн суруйбут илииһэ 60 страницаттан турар. Түмүгэр автортан диэн кылгас ыстатыйалаах. Онно маннык суруйбут «Саха оҕуһун мииннэ да ырыаһыт-тойуксут, оһоҕун иннигэр олордор да олоҥхоһут-сэһэнньит дииллэрэ, олохтоох быһыылаах удьуордарбын ууһаан эбитэ дуу, хайдаҕа эбитэ дуу мин адьас талаана суох киһи сүрэҕин баҕатынан, санаам дьулуурунан, оҕо-эдэр эрдэхпиттэн хоһоон, кэпсээн айар, суруйар дьарыктаах этим. Сөбүлүү көрбүппүн, биһирии санаабыппын хоһуйан ыллыыр этим, онтон кэпсээннэри айарбар олоххо буолбут түгэннэри дьон сэһэргииллэригэр олоҕуран, эбэн-көҕүрэтэн, уһатан-кылгатан суруйабын».Оскуола оҕолоругар сөптөөх олоҥхо диэн сыаналыахха сөп. Кэлин үп-харчы көһүннэҕинэ кинигэ оҥорон, бэчээттэтэн таһааран үйэтитиэххэ наадатан туһунан сөбүлэстибит.