- Информация о материале
- Автор: Super User
- Категория: Исторические события
- Просмотров: 314
1918 сыллаахха алтынньы 29 күнүгэр Оробуочай уонна бааһынай ыччат сойууһун Бүтүн Арассыыйатааҕы I сийиэһигэр 1924 с. Ленинскэй, онтон 1926 с. Бүтүн Сойуустааҕы буолбут Ыччат Арассыыйатааҕы хомуньуустуу сойууһа (РКСМ) тэриллибитэ.
Дүпсүн улууьугар 1924 сылтан бастакы комсомольскай ячейка тэриллиитигэр Саха сиринээҕи комсомол тэрилтэтин бастакы секретара Гуляев Петр Николаевич, учуутал Стрекаловскай Дмитрий Иосифович улахан үлэни ыыппыттара.
Гуляев Петр Николаевич Айыыһыттаах уола Дүпсүн улууһун Чэриктэй нэһилиэгэр 1900 с. төрөөбүт. 1918 сыллаахха Дьокуускайга киирэн М. Мегежекскэй тэрийбит “Эдэр коммунист” диэн куруһуогун чилиэнэ буолбут . Бу куруһуок чилиэнэ 1920 сыл муус устар 18 күнүгэр комсомолга киирбитт. Гуляев Петр Николаевич 1924-1925 сс. комсомол Саха сиринээҕи губкомун бастакы секретараынан үлэлээбитГуляев. П.Н. Дµпсµн улууһугар командировкаҕа 1921 сыллаахха балаҕан ыйын 30 күнүттэн сэтинньи 20 күнүгэр диэри сылдьыбыт. Бу сылдьар бириэмэтигэр Дүпсүн оскуолатын үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрин көрсөн мунньахтаан Ыччат Союһун туһунан, сыалын-соругун, үлэтин ис хоһоонун ыччаттарга билиһиннэрбит уонна Дүпсүн улууһугар комсомольскай ячейканы тэрийэргэ ыҥырбыт.
Гуляев Петр Николаевич Айыыһыттаах уола Дүпсүн улууһун Чэриктэй нэһилиэгэр 1900 с. төрөөбүт. 1918 сыллаахха Дьокуускайга киирэн М. Мегежекскэй тэрийбит “Эдэр коммунист” диэн куруһуогун чилиэнэ буолбут . Бу куруһуок чилиэнэ 1920 сыл муус устар 18 күнүгэр комсомолга киирбитт. Гуляев Петр Николаевич 1924-1925 сс. комсомол Саха сиринээҕи губкомун бастакы секретараынан үлэлээбитГуляев. П.Н. Дµпсµн улууһугар командировкаҕа 1921 сыллаахха балаҕан ыйын 30 күнүттэн сэтинньи 20 күнүгэр диэри сылдьыбыт. Бу сылдьар бириэмэтигэр Дүпсүн оскуолатын үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрин көрсөн мунньахтаан Ыччат Союһун туһунан, сыалын-соругун, үлэтин ис хоһоонун ыччаттарга билиһиннэрбит уонна Дүпсүн улууһугар комсомольскай ячейканы тэрийэргэ ыҥырбыт.
1921с. күһүн Дүпсүҥҥэ бандьыыттар кэлбиттэр. Бу кэмҥэ П.Н. Гуляев, Дүпсүн волревкомун үлэһиттэрэ А.М. Колмогоров уонна Д.Е. Ефремов куоракка барбыттар. Дүпсүҥҥэ бандьыыттар кэлиилэрин куттала үөскээн комсомолга суруттарбыт ыччаттар баһылыыр салалтата суох хаалан мунньахтарын боротокуолунан тэриллиэхтээх комсомольскай ячейка кыайан тэриллибэтэх.
1924 сылга Стрекаловскай Дмитрий Иосифович учуутал РК(б)П чилиэнигэр кандидат ,
республика салайааччылара И.Н. Барахов уонна Е.Г. Пестун,
биир дойдулаахтара Гуляев Петр Николаевич сорудахтарынан
1924 с. олунньу ыйга Дүпсүҥҥэ комсомольскай ячейканы тэрийбит.
1924 с Бастакы комсомолецтар бу Дүпсүн ыччата буолбуттар.
1.Лыткин Егор Афанасьевич-Дүпсүн улууһун комсомольскай
ячейкатын бастакы секретарынан талыллыбыта
- Жирков Иван Николаевич
- Слепцов Данил Григорьевич
- Жирков Иван Андреевич
- Жирков Дмитрий Иванович
- Тарскай Григорий Семенович
- Куличкин Степан Васильевич
- Жирков Петр Алексеевич
- Босиков Гаврил Петрович
- Стрекаловскай Иван Ефремович
- Соловьев Николай Алексеевич
- Сыроватскай Захар Васильевич
Дүпсүннээҕи комсомольскай ячейка тэриллээт, Бороҕоннооҕу ячейканы кытта ыкса сибээһи олохтообуттар. 1924 с. муус устар 24 күнүгэр, Бороҕон улууһун комсомольскай ячейкатыттан Илья Находкин кэлбит уонна араас көмө матырыйааллары, литератураны аҕалтаабыт. Бу улахан көмө эбит. Дүпсүҥҥэ кэлэ сылдьыбыт республика салайааччылара И.Н. Барахов, Е.Г. Пестун дьаһалларынан улуус үлэтигэр уонна комсомольскай ячейкаҕа көмө оҥорорго аны партия уобаластааҕы комитетыттан А.И. Степанов кэлбит. Маны таһынан 1924 с. сайын Илья Находкин, куоракка киирэн үөрэнэ сылдьар педтехникум студена комсомол С.В. Куличкин улахан көмөнү оҥорбуттар.
Дүпсүн бастакы комсомольскай ячейка 1925 сылтан
комсомол ыччаттара.
1925 сыл.
- Стрекаловский Иннокентий Егорович
- Румянцев Яков Алексеевич
- Бережнев Василий Степанович
- Дмитриев Афанасий Евсеевич
- Петров Михаил Спиридонович
- Сивцев Михаил Николаевич
- Стручков Николай Яковлевич
- Федоров Петр Филиппович
1926 сыл.
- Белолюбская Татьяна Гаврильевна
- Гоголев Петр Васильевич
- Ильин Иван Иванович
- Румянцев Иван Дмитриевич
1927-1929 сс.
- Александров Гаврил Егорович
- Бочкарев Арсентий Никифорович
- Горохов Иннокентий Прокопьевич
- Горохов Гаврил Гаврильевич
- Румянцев Афанасий Никифорович
- Румянцев Илья
- Румянцев Дмитрий Андреевич
- Сивцев Яков Миронович
- Оллонов Дмитрий Данилович
- Федоров Василий Гаврильевич
Бастакы комсомольскай тэрилтэ секретардара.
Лыткин Егор Афанасьевич - 1924 с.
Слепцов Данил Григорьевич - 1925 с.
Новиков Владимир Михайлович –1926 с.
Тарскай Григорий Семенович - 1926 -1928 с.
Аммосов Петр Васильевич - 1927 с.
Ильин Иван Иванович - 1928с.
Гоголев Егор Михайлович - 1928 с.
Гоголев Захар Васильевич - 1929 с.
Оллонов Дмитрий Данилович - 1930 с.
Дүпсүн улууһугар бастаан комсомолга киирбит ыччаттар кэлин бары комсомол уонна партия активнай чилиэннэринэн, сүрдээх үтүө үлэһиттэр, салайааччылар буолбуттара. Ол дьонтон сорохторун ахтан суруйабын.
Лыткин Егор Афанасьевич- Комсомолга 1924 сыллаахха киирбитэ Дүпсүн улууһун комсомольскай ячейкатын бастакы секретарынан талыллыбыт. Онтон Чебоксарыга рабфака үөрэнэ сылдьан 1930 с. Саха АССР БСК(б)П обкомугар аадырыстаан Москваҕа Горнай Академияҕа үөрэнэр путевка көрдөөн сайабылыанньа ыыппыт да үөрэммэтэх.
Кэлин хоту оройуоннарга райкомнарга, райсовет исполкомугар председателинэн үлэлээбит. Биир оройуоҥҥа өлбүт.
Слепцов Данил Григорьевич - Дьокуускайга советскай - партийнай оскуоланы биир сыл иһигэр бүтэрбит. 1928 с. Ленинградка Хотугу Норуоттар институттарын 4 сыл оннугар 3 сылынан үрдүк үөрэҕи 26 сааһыгар бүтэрбит. 1931-1936 сылларга Уус-Алдан оройуонун ситэриилээх комитетын председателинэн үлэлээн оройуон социальнай-экономическай сайдыытыгар улахан кылаатын киллэрбитэ. Кэлин Мэҥэ-Хаҥалас, Амма, Эдьигээн райисполкомнарын председателинэн уһун сылларга үлэлээбит. Орденынан, медалынан, элбэх Бочуотунай грамоталарынан наҕараадаламмыт.
Куличкин Степан Васильевич –республикаҕа комсомол, партия активнай чилиэнэ буолбут. Республикаҕа пионерскай тэрилтэни тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ, куорат маҥнайгы пионерскай этэрээтин баһаатайа. Кэлин Нам, Чурапчы райкомнарын 1-кы секретардара.
Жирков Иван Николаевич - комсомол горкомун, обкомун бюротун чилиэннэринэн талыллан үлэлээбитэ. Советскай-партийнай оскуола учуутала, завуһа, кэлин 1931-1938 сс. Саха АССР үөрэҕин наркомунан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ.
Босиков Гаврил Петрович - кэлин куоракка киирэн советскай-партийнай оскуолаҕа үөрэнэн бүтэрбит. Наркомпроска үөрэхтээһин тэрилтэтигэр кадр отделын сэбиэдиссэйэ, главлит начальнига буолан үлэлээбит. Кэлин Уус-Алдан райсоветын председателигэн үлэлээбит. Хоту үлэлии сылдьан, Ийэ дойду көмүскэлигэр сэриигэ баран өлбүтэ.
Сыроватскай Захар Васильевич – партия активнай чилиэнэ буолбут. Республикаҕа культурнай үлэҕэ активнай кыттыыны ылбыт. Таатта оройуонугар райсовет председателинэн үлэлии сылдьыбыт.
Стрекаловскай Иван Ефремович - кэлин партия чилиэнэ буолбут. “Үүнүү” колхоз бастакы председателэ. Советскай-партийнай оскуоланы бүтэрбит. Аҕа дойду сэриитигэр Старая Русса таһыгар өлбүт. Советскай Союз Геройа Владимир Лонгинов эдьиийин кэргэнэ этэ.
Соловьев Николай Алексеевич - 1929 с. наркомпроска икки сыл үлэлээн баран, 1931-1936 сс. Москваҕа Горнай институту бүтэрбит. “Якутзолото” холбоһукка, республика промышленноһа сайдарыгар үрдүкү дуоһунастарга үлэлээбит. Саха сиригэр үлэлиир кэмигэр Саха АССР Верховнай Советын Президиумун председателин солбуйааччы эбит. 1966 сылтан Москваҕа Чох промышленноһын Министерствотыгар управление начальнигын солбуйааччынан, өҥнөөх металлургия министерствотыгар эппиэттээх дуоһунаска сылдьыбыт. Элбэх орденнарынан, медалларынан наҕараадаламмыт.
Гоголев Петр Васильевич – 1926с. комсомол буолбут.1929сылта партия чилиэнэ. Советскай партийнай үлэһит. Уус Майа, Өлүөхүмэ, Өймөкөөн оройуоннарга Райком секретарынан, Дьокуускайга партия обкомун инструкторынан, Партийнай архив старшай научнай сотруднигынан үлэлээбитэ.
Жирков Петр Алексеевич - Дьокуускайдааҕы педтехникуму бүтэрэн, Дүпсүн оскуолатыгар учууталлаабыта. Дүпсүн улууһун комсомолецтарын барыларын кэриэтэ үөрэппитэ. Учууталлы сылдьан . Остуойка сиригэр аҕатынаан Чымараайы үрэххэ 1923 сыллаахха аҕатынаан сири тупсаран оҥорон туһанар мелиоративнай ТСОЗ хаһаайыстыба тэрийсибит, үлэтин салайбыт. 1925 с. өлбүт.
Жирков Иван Андреевич - 1924 с. советскай-партийнай оскуолаҕа үөрэххэ киирбит. 1925 с. преподавателлэр Н. Шишигин, М. Мегежекскэй биэрбит характеристикаларыгар олоҕуран активнай, инициативалаах, олус үлэһит диэн үчүгэй сыанабыл биэрэн туран, үрдүкү курска таһаарарга быһаарбыттар. Кэлин РК(б)П чилиэнигэр кандидат буолбут. Дүпсүҥҥэ кэлэн ликбезкэ, ааҕар балаҕан сэбиэдиссэйинэн үлэлии олорон, 1929 с. сөтөл ыарыытынан өлбүт.
Тарскай Григорий Семенович-Лыткин кэнниттэн сотору ячейка секре- тара буолбут.1925 с. комсомол Дьокуускайдааҕы уокуругун комитетыгар талыллар. Республика хаһыатыгар сытыы критическэй ыстатыйалары бэчээттэтэр. Улуус исполкомун секретарынан, 20 саастааҕар Дүпсүн улууһун исполкомун председателинэн талыллар. Кэлин республикаҕа киэҥник биллэр журналист, тылбаасчыт, библиограф, литературнай критик, Саха республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ буолбута. 1964 сылтан ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ этэ.
Жирков Петр Алексеевич - Дьокуускайдааҕы педтехникуму бүтэрэн, Дүпсүн оскуолатыгар учууталлаабыта. Дүпсүн улууһун комсомолецтарын барыларын кэриэтэ үөрэппитэ. Учууталлы сылдьан . Остуойка сиригэр аҕатынаан Чымараайы үрэххэ 1923 сыллаахха аҕатынаан сири тупсаран оҥорон туһанар мелиоративнай ТСОЗ хаһаайыстыба тэрийсибит, үлэтин салайбыт. 1925 с. өлбүт.
Жирков Иван Андреевич - 1924 с. советскай-партийнай оскуолаҕа үөрэххэ киирбит. 1925 с. преподавателлэр Н. Шишигин, М. Мегежекскэй биэрбит характеристикаларыгар олоҕуран активнай, инициативалаах, олус үлэһит диэн үчүгэй сыанабыл биэрэн туран, үрдүкү курска таһаарарга быһаарбыттар. Кэлин РК(б)П чилиэнигэр кандидат буолбут. Дүпсүҥҥэ кэлэн ликбезкэ, ааҕар балаҕан сэбиэдиссэйинэн үлэлии олорон, 1929 с. сөтөл ыарыытынан өлбүт.
Тарскай Григорий Семенович-Лыткин кэнниттэн сотору ячейка секре- тара буолбут.1925 с. комсомол Дьокуускайдааҕы уокуругун комитетыгар талыллар. Республика хаһыатыгар сытыы критическэй ыстатыйалары бэчээттэтэр. Улуус исполкомун секретарынан, 20 саастааҕар Дүпсүн улууһун исполкомун председателинэн талыллар. Кэлин республикаҕа киэҥник биллэр журналист, тылбаасчыт, библиограф, литературнай критик, Саха республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ буолбута. 1964 сылтан ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ этэ.
Федоров Василий Гаврильевич – 1927с. комсомол буолбут. 1932 с. Дьокуускайдааҕы педтехникуму бүтэрэн баран Танда оскуолатыгар биир сыл учууталлаабыт. Онтон 1933с. үөрэммит Дүпсүнүн оскуолатыгар директорынан ананан кэлбит. 1934с. оскуола директора Федоров В,Г. үөрэх наркома Жирков И.Н.өйөбүлүнэн икки этээстээх оскуола туттарбыта 1935с. үлэҕэ киирбитэ.Онтон салгыы 1935-1937сс. Уус Алдан оройуоннааҕы үөрэх тэрилтэтин сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. 1937-1939сс.учууталлар идэлээх союзтарын республикатааҕы комиссиятын председателинэн үлэлии сылдьан ССРС учууталларын идэлээх союһун Киин Советын чилиэнинэн талыллыбыт. 1939-1941сс. Саха АССР Верховнай Советын дьыалаларын управляющайынан үлэлээбит. Сэрии сылларыгар, 50-с сылларга Чурапчы, Усуйаана, Амма райкомнарыгар отдел сэбиэдиссэйинэн, 1,2 секретардарынан үлэлээбит. Онтон дойдутугар Уус Алдаҥҥа кэлэн 1955 сылтан МТС директорынан, райсовет исполкомун председателин солбуйааччытынан, «Партиэан Заболоцкай» колхоз парткомун секретарынан, 1968-1972сс «Сельхоз техника Уус Алданнааҕы» холбоһугун управляющайын солбуйааччытынан, Хоро нэһилиэгин исполкомун председателинэн үлэлээбит. Федоров В.Г. олус үтүө үлэһит, талааннаах салайааччы этэ.
Ыччаты биир сыалга-сорукка түмэн, үлэни-хамнаһы кыайар эдэр эрчими дойду сайдыытыгар туһулаабыт комсомол тэрилтэтэ бэйэтин кэмигэр, чахчы даҕаны, олус улахан суолталааҕа. Сэбиэскэй кэмҥэ улааппыт дьон бары уопсай үлэҕэ көхтөөхтөр. Урукку комсомолецтары бука барыгытын кэлэн иһэр Саха сиригэр комсомол тэриллибитэ 100 сылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит! Баҕарабыт энчирээбэт эрчими, уҕараабат уйгуну. «Төлөннөөх сүрэххит кырдьары билиммэккэ, өрүүтүн сырдыгынан сыдьаайа, үлэни көҕүлүү, сайдыыга ыҥыра сырыттын!» диэн баҕа санаабыт бастыҥын тиэрдэбит.
Ахтыыны оҥордо Ховрова Марфа Ивановна Дүпсүн
